Heb je vragen over je wormenhotel?
Op deze FAQ-pagina probeer ik de meest gestelde vragen te beantwoorden. Van het aanschaffen en het opstarten van een wormenhotel, tot het oogsten van de compost uit je wormenhotel.
Algemene wormenhotel vragen
Een wormenhotel is een compostbak waarin je compostwormen houdt. Deze wormen zetten je groente en fruitafval om in wormencompost
De basis
De meeste wormenhotels bestaan uit een aantal op elkaar gestapelde bakken. Met daaronder een opvangbak voor het vrijkomende vocht. De bakken hebben aan de onderkant gaatjes waar de wormen doorheen kunnen kruipen.
Wormen voeren
In de bovenste ring (of bak) stop je de wormen. De wormen voer je ongekookte groente- en fruitresten. Elke laag voedsel sluit je af met een laagje gescheurd karton.
Stapelen
Als de bovenste bak vol is zet je een lege ring er bovenop en vul je deze laagje voor laagje met afval. De wormen kruipen door de gaten in de bodem naar het voedsel toe. Zo ga je door tot alle bakken vol zijn. Is de laatste bak vol, dan is de eerste bak gecomposteerd. Je leegt deze bak en zet hem weer bovenop om te vullen.
Wormenpercolaat
Het vocht tap je af via een kraantje. Je verdunt dit met water en geeft het aan je planten. Dit is het wormenpercolaat
Compostwormen eten een mix van koolstofrijk (bruin) en stikstofrijk (groen) afval.
Zorg voor afwisseling tussen ‘bruin’ en ‘groen’ afval. Dit is belangrijk voor de vochthuishouding en voor de zuurgraad.
Bruin, hoog in koolstof
Karton, koffiedik en -filters, papier van de fijn versnipperd snoeihout, zaagsel, dode bladeren, stro, hooi, maiskolven.
Groen, hoog in stikstof:
Ongekookt tuin en keuken afval, aardappelschillen, fruit-en groenteresten, Bananenschillen, mest van kleine planteneters zoals een cavia of konijn, resten uit groente- en siertuin, snoeiafval (groen), stalmest.
Rood, geef de wormen nooit één van de onderstaande dingen.
Gekookte groente- en fruitresten, pasta, brood, vlees, botten etc. (trekt ongedierte aan), Snijbloemen (bevatten veel gif). Doe rustig aan met citrusschillen. En met al het groenafval dat duidelijk besmet is met schimmels of ziekten.
Heb je ooit een worm uit de aarde zien kruipen om een stukje over de stoep of tegen een lantarenpaal aan te kruipen? Het antwoord is waarschijnlijk: NEE. Ook je compostwormen zul je niet snel aan de wandel zien gaan. Behalve als ze net in het wormenhotel zitten en nog een beetje moeten wennen. De verklaring is simpel.
Ten eerste houden wormen niet van licht.
Dus compostwormen zoeken altijd een lekker donker plekje op. Als je net een nieuw wormenhotel hebt en je wormen net in de bak zitten, kunnen ze nog wel wat onwennig zijn en op onderzoek gaan.
Heb je je wormenhotel binnen staan dan is het verstandig de eerste 2 weken een lamp in de buurt van je wormenbak aan te laten. Dit voorkomt dat ze uit de bak kruipen. Zodra ze eenmaal gewend zijn kan het nachtlampje uit.
Ten tweede houden compostwormen van een vochtige omgeving.
Ze ademen door hun huid, en als die huid uitdroogt gaan ze dood. Als ze uit je wormenhotel kruipen zullen ze niet verder komen dan een metertje, en dan stikken. Als de omgeving te nat wordt verdrinken ze. Dat is de reden dat regenwormen bij zware regenval naar het aardoppervlak kruipen.
Ten derde hebben ze het graag niet te koud of te warm.
Zorg dat het niet te heet is, in de zomer in de volle zon kan het warmer dan 35 graden worden. Dan zullen je wormen proberen te ontsnappen. Bij strenge vorst kruipen ze juist naar het midden van het wormenhotel.
Als het goed is stinkt ene wormenhotel niet.
Een goed werkend wormenhotel ruikt naar verse bosgrond, met misschien een vleugje koffie of banaan, net wat je als laatste aan je wormen gevoerd hebt.
Waarom stinkt het niet?
Compostwormen eten je afval op zodra het begint te rotten. Vòòrdat de bacteriën die de stank van rottend fruit veroorzaken zich kunnen ontwikkelen.
Hiervoor hebben de bacteriën (en de wormen) wel zuurstof nodig.
Hou je wormenhotel luchtig
Voldoende gescheurd karton, droge bladeren etc zorgt naast koolstof ook voor luchtigheid.
Ook als de wormenbak te nat is kan er onvoldoende zuurstof bij je afval en krijg je anaerobe compostering. En dat stinkt.
Wat als je wormenhotel toch stinkt?
De oplossing is: even wat overtollig, stinkend afval verwijderen, en wat extra zaagsel of karton toevoegen. En laat het kraantje altijd open staan om vochtophoping te voorkomen.
Je kunt je wormen in de zomer makkelijk een week of 2 tot 3 alleen laten. Ga je langer weg vraag dan een goede buur om 1 keer per week wat bij te voeren. Wat je echt niet moet doen is in één keer een voorraad eten voor meerdere weken toevoegen. Dat gaat stinken en jaagt je wormen weg. In de winter kun je een wormenbak die buiten staat langer aan z’n lot overlaten. De compostering gaat dan toch minder snel.
Bij langere vakantie.
In de zomer kun je je buren vragen je wormen 1 keer per week te voeren. Je maakt dit makkelijker door wormenvoer in huis te hebben.
Zorg in alle gevallen dat je wormenhotel, in het geval je langer weg gaat, goed gevuld is met compost of kweekgrond. Dus wacht met het legen van je wormenbak tot je terug bent van vakantie. Op die manier hebben de wormen ook nog de door hen zelf gemaakt compost om te herkauwen.
Kweekgrond bestaat uit wormencompost gemengd met wormenvoer. Met een verse bak vol kweekgrond kunnen je wormen 2 tot 3 weken vooruit.
Vaak worden deze twee termen door elkaar gebruikt.
Wormenpercolaat
Wormenpercolaat is het vocht dat bij het wormcomposteren vrij komt. Dit is het vocht uit het afval dat voor 75% uit water bestaat. Gemengd met mineralen en bacteriën die erin oplossen terwijl het vocht naar beneden druppelt. Het stikstof in dit percolaat wordt direct aan de planten afgegeven. Je hebt dus kans op overbemesting, zelfs als je het zoals aanbevolen 1 op 10 met water mengt. ook kan dit percolaat zuur zijn en anaerobe bacterieen bevatten. Het is een goede natuurlijke voedingsstof voor je planten, maar gebruik het met mate. Als je heel veel percolaat hebt wil dat meestal zeggen dat je wormenhotel te nat is. Bij de houten bakken heb je veel minder percolaat omdat het vocht hier makkelijker verdampt.
Wormenthee
Wormenthee maak je door wat wormencompost in een water te doen, eventueel aangevuld met suiker. Belucht dit 24 uur zodat je een sterke groei van aerobe bacteriën krijgt. Deze thee heeft een neutrale pH waarde en de stikstof is opgenomen door de bacterien, die dit langzaam aan je planten zullen afgeven.
Ook op deze site worden de termen (nog) door elkaar gebruikt. En kom je misschien nog ergens een oude post tegen waarin het gebruik en opwekken van wormenpercolaat wordt aangemoedigd. Voortschrijdend inzicht leidt ertoe dat we tegenwoordig bij veel wormenpercolaat eerder ongerust dan blij zijn.
Het antwoord is simpel: compostwormen kunnen NIET tegen de hitte. Buitentemperaturen boven de 30 graden Celsius kunnen funest zijn. Zeker in een donkere kunststof wormenbak die in de volle zon staat kan de temperatuur makkelijk oplopen tot wel boven de 40 graden. Vanaf 35 graden zullen ze echt massaal uit je wormenbak proberen te vluchten om te overleven. En in het ergste geval het loodje leggen.
Bij normale zomerse temperaturen, zo tot 28 graden, volstaat het de bak uit de zon te houden. Wordt het extreem heet of langere perioden zeer heet (meer dan 30 graden), neem dan wat extra voorzorgsmaatregelen.
NB: De Balkonton Classic en de grotere houten bakken als het wormenparadijs en het wormenkrat kunnen beter met hogere temperaturen omgaan.
Een compostworm is altijd een regenworm, maar een regenworm is niet altijd een compostworm.
Verwarrend? let op:
In Nederland bestaan er wel 25 tot 50 soorten regenwormen. Het is een soort verzamelnaam. Je kunt ze onderverdelen in drie hoofdgroepen:
-Strooiselwormen
-Aardwormen
-Diepgravers of pendelaars
Compostwormen zijn strooiselwormen. Ze helpen bij de vertering van het strooisel zoals droge bladeren. Je vindt ze dus altijd aan het oppervlak, onder of tussen bladeren, of in mest-en composthopen. Binnen deze groep zijn er weer verschillende soorten. Om het makkelijk te maken hebben die dan ook weer allerlei andere namen en zijn ze moeilijk van elkaar te onderscheiden. Je herkent ze aan hun roodbruine kleur met gele strepen. Vandaar de naam tijgerworm. De bekendste compostwormen zijn de Eisenia Fetida en de Eisenia Hortensis. De compostwormen die je bij Balkonton koopt zijn een mix van deze twee compostwormen.
Aardwormen
De wat grauwige lichtbruine worm die je overal tegenkomt als je een schep in de (gezonde) bodem steekt en laat trillen noemen we de ‘gewone grauwwormen’ ofwel ‘porrectodea calliginosa’. Hij verteert minder afval, en leeft in de aarde en niet in het strooisel. Hij is wel super belangrijk voor een gezonde bodem. Want hij graaft gangen en trekt het afval en de uitwerpselen van de strooiselwormen dieper de grond in. Tot zo’n 40 cm. In de wormenbak kan hij overleven maar draagt hij niet echt veel bij aan de compostering. In de Balkonton Classic is hij wel nuttig.
Pendelwormen
De wat paarsige worm die je overal in gezonde tuinen in de aarde vindt is een pendelworm. Een diepgraver die diepe gangen graaft tot aan het grondwater. Deze ‘Lubricus terrestris’ wordt ook wel ‘gewone regenworm’ genoemd De gangen die deze worm graaft zijn perfecte tunnels voor de groei, beluchting, en bewatering van de plantenwortels. Deze diepgravers hebben in je wormenbak uiteraard niets te zoeken. In de natuur zijn ze wel super belangrijk.
Help de wormen
In een gezond ecosysteem hebben al deze regenwormen een belangrijke functie. Helaas kom je ze steeds minder tegen door overbemesting en het gebruik van gifstoffen. Daarom is het zo belangrijk dat we overstappen naar kringlooplandbouw voor een grotere biodiversiteit. Steun de boeren bij de overstap en koop zoveel mogelijk biologisch. Daarmee help je niet alleen de boeren maar ook de wormen! En uiteindelijk de hele kringloop die daarvan afhankelijk is.
Wat we weten is dat de wormen onder de 10 graden bijna niets meer eten. Onder de 4 graden gaan ze zelfs in een soort winterslaap. Dat betekent dus dat je gedurende die echte koude vorstperiodes je wormen minder tot niets mag voeren. Wil je ook in de winter je GFT blijven omzetten in compost? dan zul je moeten zorgen dat de temperatuur in je wormenbak boven de 10 graden blijft. Dat kan natuurlijk door je bak binnen te zetten. Of door andere maatregelen zoals in dit artikel beschreven: Hoe komen compost wormen de winter door
Download de pdf ‘Handleiding Wormcomposteren’. Dit is een vrolijk geïllustreerd boekje van 12 pagina’s met tips voor het opstarten en onderhouden van je wormenhotel.
Of bekijk dezelfde handleiding online of bestel hem gedrukt op papier van landbouwafval.
instructiefilmpjes en handleidingen per specifieke wormenbak vind je hier
Vragen bij het kopen van een wormenhotel
De meeste wormenhotels(behalve de Balkonton Classic) zijn gemaakt om binnen of op een beschutte plek te staan. Wormen houden van een vochtige omgeving. Maar als het te nat wordt verdrinken ze, komt er te weinig zuurstof bij het afval en gaat je bak stinken.
Dus bij voorkeur zet je je wormenhotel onder een afdak. Vooral de deksels van het wormenkrat en de Urbalive zijn niet geschikt voor invallende regen. Daarnaast moet je de houten modellen aan de buitenkant beschermen tegen weersinvloeden. Dit kun je doen met een beits of olie.
Een houten wormenhotel heeft het voordeel dat het hout ademt en zorgt voor vochtregulering. Op voorwaarde dat de bak uit de regen staat heb je minder snel last van een te natte bak. Kunststof wormenhotels gaan weer langer mee. Afhankelijk van het model kunnen ze soms buiten staan. Zorg wel altijd voor voldoende karton en laat het kraantje open staan. Speciaal over houten wormenhotels heb ik een apart blog geschreven
Het complete (her)startpakket bevat 2 hennepmatjes, lavameel, wormenvoer en kweekgrond. De kweekgrond heb je vooral nodig als je wormen het zwaar hebben gehad (hete zomer of extreem koude winter, of weinig eten tijdens je vakantie). Het wormenvoer gebruik je ook als je wormen moeten aansterken of als je de buren vraagt je wormen te voeren bij langere afwezigheid. De hennepmatjes helpen bij het tegengaan van fruitvliegjes. In plaats van een hennepmatje kun je ook een oude doek gebruiken. Het lavameel is goed voor de zuurgraad en helpt ook tegen fruitvliegjes. Gedroogde en tot poeder gemalen eierschalen hebben hetzelfde effect.
Als je ook wormen bestelt zitten die al in een ruime hoeveelheid kweekgrond, en er zit een klein zakje wormenvoer bij. Hiermee start je de wormenbak makkelijk op.
Het startpakket is dus niet perse noodzakelijk. Het is wel handig voor als je op vakantie gaat of als je wormen het zwaar hebben gehad.
NB: sommige leveranciers van wormenhotels leveren kokosvezel mee om het wormenhotel op te starten. In plaats daarvan leveren wij dus de kweekgrond met een hennepmatje als eerste bedding. Na eigen testen blijkt dat de wormen een betere start te geven dan de kokosvezel.
Behalve als je net van plan bent op vakantie te gaan is de beste tijd altijd NU. En wel hierom:
In het voorjaar kun je eindelijk de tuin in. En op dat moment zie ik ook elk jaar een piek in de bestellingen van wormenbakken. Want op dat moment bedenken de meeste mensen dat ze compost nodig hebben. Dat is eigenlijk best jammer. Want hoe handig zou het zijn als je compost op dat moment al klaar was? Tja, regeren is vooruitzien. Dan zul je dus eerder moeten beginnen. Hoe eerder hoe beter.
Het klopt dat je wormen buiten in de winter veel minder afval verteren. Maar er zijn diverse redenen om toch al in de herfst te starten:
1: Compostwormen hebben tijd nodig om te wennen aan hun nieuwe omgeving. Het duurt wel 2 tot 6 weken voordat ze echt lekker op gang komen. Dat wennen kan ook in de herfst of winter.
2: Als ze eenmaal gewend zijn zullen ze in zich gaan voortplanten. Juist in het vroege voorjaar leggen ze veel eitjes. Zodat je wormenkolonie al aardig aan het groeien is als het voorjaar echt losbarst.
3: In de winter is het, zeker in de stad op een beschut zonnig plekje, vaak nog warm genoeg om toch nog enigszins te composteren. Alleen als het echt lang erg koud wordt moet je de wormenhotel beschermen tegen de kou.
4: Tot slot kun je de wormenhotelnatuurlijk altijd binnen zetten. dan maakt het helemaal niet uit welk seizoen het is.
Als richtlijn kun je aanhouden dat je ongeveer per persoon 15 liter ruimte in je wormenhotel nodig hebt. Met een minimum van 2 ringen voor een goede werking van je wormenhotel
Voor de ronde wormentorenheb je met een huishouden van 4 personen dus 4 ringen nodig. Het wormenparadijs is met 78 liter inhoud geschikt voor een huishouden van ca. 5 personen.
Maar er zijn meerdere factoren die meespelen: Hoeveel groente eet je? Eet je alleen de bloemkoolroosjes of eet je ook de stronk? Ook de omstandigheden zijn van belang. Staat je wormenhotelbinnen of buiten? In of uit de zon?
Verzending en retouren informatie vind je hier
In onze webshop kun je verschillende wormenhotels vergelijken en kopen. Je kunt ze eerst komen bekijken in de Expotuin (op afspraak).
In onze webshop kun je meteen ook compostwormen kopen. Een halve kilo is voor een gemiddeld gezin voldoende.
Wij zijn gestopt met de verkoop van de Hungry Bin. We hebben hem 1 jaar getest maar waren niet tevreden. Bij het oogsten van de compost viel er ook veel onverteerd afval mee naar beneden. En daarna bleek het ook lastig de bodem weer goed terug vast te zetten. Op een gegeven moment viel de bodem er zelfs af en toe spontaan onderuit. Zoek je toch een groot wormenhotel? Denk dan eens aan de Aerobin, of aan de Wormery met 4 lagen
Vragen bij het opstarten van je wormenhotel
De compostwormen kun je makkelijk 2 weken bewaren in de zak zitten waarin ze verstuurd worden. Ze zitten verpakt in een ruime hoeveelheid kweekgrond. Dat is compost, bedding en voeding voor minstens 2 weken.
Maak de inhoud van de zak met compostwormen lekker vochtig
Wel is het belangrijk deze compost bij ontvangst lekker vochtig te maken. Denk aan de vochtigheid van een uitgeknepen spons.
Begin alvast je compostwormen een beetje te voeren
Ook kun je alvast om de paar dagen een handje afval toevoegen met karton. Dat kan dan al beginnen met vergaan zodat de wormen het kunnen eten als de originele voeding op is.
Bewaar je compostwormen op een koele plek
Zorg dat je de zak uit de zon houdt, liefst op een koele plek. En zorg dat je de zak weer goed dichtmaakt als je klaar bent met vochtig maken en/of voeren. Je kunt de wormen eventueel ook in een emmer doen en de emmer afsluiten met een doek. Hoe kouder het is hoe minder de compostwormen eten. In viswinkels bewaren ze wormen wel 2 maanden in de koelkast. De compostwormen gaan dan in een soort van winterslaap.
Ontvang je wormen bij aankomst op een bedje van gescheurd karton, of op een hennepmatje. De wormen worden geleverd in een ruime hoeveelheid kweekgrond. Dus je hoeft geen aarde, turf, cocopeat, compost, of extra kweekgrond toe te voegen.
Wel is het fijn een laagje vochtige bladeren, bosgrond of compost uit een goed werkend wormenhoteltoe te voegen. Dat zorgt voor aanwezigheid van schimmels en bacteriën die de wormen helpen met de vertering.
Leg de wormen in het wormenhotel en geef ze een klein beetje voer. Dat kan speciaal wormenvoer zijn of afval uit de categorie ‘groen’.
Wormen hebben geen tanden. Ze kruipen over het afval en laten bacterien en enzymen op je afval achter die het afval ‘voorkauwen’. Na een paar dagen is het afval voorverteerd en kunnen de wormen het pas opeten.
Onze compostwormen worden verstuurd in een ruime hoeveelheid compost en voeding. Voldoende om 2 of 3 weken in te overleven. Laat ze geleidelijk wennen aan het eten van keukenafval. De eerste dagen geef je af en toe een paar lepels uit het zakje wormenvoer dat je erbij hebt gekregen.
Dek het keukenafval steeds af met een laagje karton of ander afval uit de categorie ‘bruin’. Het kan even duren voordat de wormen overstappen van de voeding waar ze aan gewend zijn naar het keukenafval. Zorg dat de totale laag onverteerd afval nooit meer dan 10 cm wordt.
Let op de volgende zaken:
Maak het afval klein voordat je het in het wormenhotel gooit.
Geef je wormen niet teveel eten. Als je wormenhotel begint te stinken geef je je wormen meer eten dan ze kunnen verwerken en gaan ze dood. Begin met een handjevol om de dag en voer geleidelijk op.
Sluit steeds elke laag ‘groen’ af met een laagje karton of ander ‘bruin’. Voldoende karton is erg belangrijk voor een goede zuurgraad, zuurstoftoevoer en de vochthuishouding. Ook bij te weinig karton kan je wormenhotel gaan stinken.
Na enkele weken (soms wel 3 maanden) kan er wormenpercolaat onder uit je afvoerbuisje druppelen. Verdun dit 1:10 en bemest er je planten mee.
Download de handleiding
Dit komt vooral voor als je net een nieuw wormenhotel hebt geïnstalleerd en is geen enkele reden tot zorg. Gedurende de eerste 2 tot 6 weken zijn je wormen nog aan het wennen. Ze zullen op onderzoek uitgaan en kunnen daarbij ook uit het wormenhotel proberen te kruipen.
Dit voorkom je met de volgende tips:
Als je wormenhotel binnen staat laat je de eerste 2 weken ‘s nachts een lamp branden boven je wormenbak. Wormen houden niet van licht en blijven in ieder geval IN de bak.
Zorg dat je wormenhotel in de zomer niet in de volle zon staat. En dat de aarde in de bak lekker vochtig is. Voeg in het begin desnoods wat water toe tot je de vochtigheidsgraad van een uitgeknepen spons bereikt.
Belangrijk: Laat je wormen met rust! Als ze ergens in de bak zitten waar geen eten is hebben ze gewoon geen honger. Ze ruiken waar het eten is en kruipen daar vanzelf naar toe.
Het is dus geen enkel probleem als je wormen overal door de bak kruipen. Ze hebben de neiging naar beneden te kruipen. Bij de Urbalive en de Wormery voorkomt het matje dat ze in het vocht vallen. Bij de ronde wormentoren vormt de verhoging in de lekbak een soort wormentrapje, waardoor ze makkelijk terug kunnen kruipen als ze honger hebben. Laat ze dus vooral met rust.
Het vliesdoek van de wormery vergaat na verloop van tijd, maar dan zijn je wormen gesetteld.
Dode wormen die in de wormenthee liggen waren er waarschijnlijk al slecht aan toe en zijn om die reden overleden. Als het er veel zijn verwijder je ze om stank en mijten te voorkomen (alhoewel mijten op zich geen kwaad kunnen).
Pas als ze echt massaal uit de bak proberen te vluchten of als de bak stinkt is er iets aan de hand.
Meer uitleg over het voeren van je compostwormen
Je leest het in elke handleiding voor wormcomposteren: wissel het keukenafval dat je aan je compostwormen voert steeds af met een laagje karton, of ander afval uit de ‘bruine’groep. Zoals takken, stro, droge bladeren.
Toch merk ik dat veel mensen dat karton toevoegen op een gegeven moment een beetje vergeten. En dat is jammer. Niet alleen omdat wormen zich heerlijk thuis voelen tussen de ribbeltjes, maar ook omdat je met voldoende karton veel problemen kunt voorkomen.
Waarom moet je karton toevoegen? En welk karton moet je dan gebruiken? Deze vragen en nog meer karton-gerelateerde compostvragen beantwoord ik in dit blog. Waarom moet er karton in je wormenhotel?
De Eisenia Fetida kan, onder ideale omstandigheden, ongeveer haar eigen gewicht in afval per dag omzetten in vermicompost. Daarbij slinkt het volume van je afval tot 20% van het afvalvolume. De Eisenia Hortensis eet iets minder, maar heeft weer andere positieve eigenschappen.
Als je je Balkonton opstart met een handjevol wormen, kun je dus ook maximaal een handjevol afval per dag in je ton kwijt. Maar beter begin je met de helft. Groeit je wormenpopulatie, dan kun je ze meer voeren, maar pas op dat je niet teveel geeft. Overvoeding is het grootste probleem bij wormcomposteren.
De compostwormen in de Balkonton Classic hebben als doel de potgrond in je Balkonton goed doorvoed en doorlucht te houden. En af en toe (om de 2 a 3 maanden) kun je onderuit de buis wat compost oogsten om daarmee je Balkonton bij te vullen en eventueel wat andere potten te vullen. Wil je echt grote hoeveelheden afval composteren? Neem dan een ander wormenhotel.
LET OP: begin langzaam. overvoer je wormen niet. Als vuistregel: zorg dat er nooit meer dan 10 cm afval boven de wormen zit.
Een andere vuistregel: je hebt ongeveer 15 liter wormenhotel nodig per persoon van je huishouden. Dus het wormenparadijs (76 liter) zou voldoende groot moeten zijn voor een gezin van 5 personen. Het hangt ook heel erg af van hoeveel groente je eet, hoeveel snijafval je hebt, of hij binnen of buiten staat etc.
Citrusschillen zitten vol mineralen die goed zijn voor je planten. maar vaak zijn sinaasappels en dergelijke zwaar bespoten met een soort glansmiddel en gifstoffen.
Een andere reden om voorzichtig te zijn met citrusschillen in de wormenbak, is dat deze schillen snel schimmelen. En bij deze specifieke schimmel komt er penicilline vrij. Die penicilline doodt de bacteriën in je wormenhotel die juist weer de compostwormen helpen bij de voorvertering.
Mijn standpunt is: Natuurlijk is biologisch en onbespoten beter. Maar als je dan toch bespoten schillen hebt, maakt het niet zoveel uit of je die nu in de GFT bak gooit en daarna niet-biologische compost ophaalt bij de gemeente, of dat je zelf meteen die bespoten schillen composteert of in de tuin gebruikt.
Maar in de wormenbak gebruik ik ze minimaal, vanwege die penicilline dus.
In 1998 zijn 1000 vrachtwagens sinaasappelschil en pulp in Costa Rica over een stuk land uitgestort. 17 jaar later was het gebied omgetoverd tot een groen paradijs. Onderzoekers van Princeton publiceerden er in 2017 dit artikel over. Gelukkig is er ook een wat toegankelijker stuk geschreven over dit project. Beide wel in het Engels. Conclusie is dat sinaasappleschil veel stoffen bevat die bijdragen aan de bodemverbetering. Dus zonde om weg te gooien.
Samengevat:
-Geen citrusschillen in de wormenbak.
-Voor de biologische moestuin alleen biologische schillen in de gewone compostbak, maar dan wel goed klein snijden (zodat het sneller wordt afgebroken met minder kans op schimmel). Zeker als je een ‘koude’composthoop hebt.
-Niet-biologische schillen kunnen op dezelfde manier in de gewone compostbak
-Je kunt de schillen ook gewoon ingraven bij je planten.
Voor mijn rozenstruik heb ik pas een hele zak sinaasappelschillen meegekregen van de supermarkt. Bij de persautomaat hebben ze iedere dag zakken vol, ze waren blij ervan af te zijn. Ik heb ze random rondom de struik in de grond gegraven en wacht nu op het ‘Costa Rica’ effect.
Veel mensen hebben een wormenhotel omdat het een snelle manier van composteren is. Wormcomposteren is een compostmethode die door zijn snelheid ook weinig ruimte inneemt. Soms valt het werktempo van de compostwormen helaas wat tegen. Ik zet vijf mogelijk oplossingen voor je op een rijtje.
5 manieren om sneller afval te verwerken in je wormenbak
1: Snij je afval lekker klei voordat je het aan de compostwormen voert
Compostwormen beginnen het verteringsproces nog voordat het voedsel in hun darmen zit. Dit doen ze door met hun lijf over het afval te kruipen en daarmee een spoor van enzymen op het afval achter te laten. Deze enzymen beginnen met de afbraak van het voedsel. Na een paar dagen is het oppervlak van het voedsel zacht geworden en keren de wormen terug om lekker te eten. Ze hebben immers geen tanden om het afval in stukjes te bijten.
Simpele wiskunde leert je dat, hoe kleiner het afval dat je voert is, hoe groter het oppervlakte is dat de enzymen kunnen bewerken. Je kunst zelfs zover gaan je afval eerst in de blender te gooien en je wormen te voeren met smoothies. Dat is iets dat ik zelf weleens in de winter doe, als ik toch al een smoothie maak en de blender dus toch al vies is. Want zeker in de winter kan het werktempo van de wormen aardig zakken. Voeg dan wel extra karton toe want in dit fijngemalen afval komt het vocht veel sneller vrij.
2: Hou de temperatuur in je wormenbak boven de 15 graden
Zorg dat je wormenbak niet te veel afkoelt. Bij temperaturen onder de 10 a 15 graden verteren de compostwormen nauwelijks afval. Kun je de wormenbak in de winter niet binnen zetten, zorg dan in ieder geval voor een plekje uit de wind en in de zon. Of bewaar de doos waarin je je wormenbak hebt gekregen en zet die ondersteboven over je wormenbak. Ook oude dekens of bubbeltjesplastic kunnen de temperatuur hoog houden.
Bedenk dat compostwormen zelf veel warmte produceren, dus als je zorgt dat die warmte binnen blijft kan de compostering zelfs in de winter buiten gewoon doorgaan. Zelfs bij hele lange strenge winters kunnen je compostwormen in je wormenbak overleven.
3: Geef je compostwormen een cafeïne- shotje
Net als mensen worden wormen actief van cafeïne. En actieve wormen hebben meer honger. Volgens sommige wormenkenners mag je compostwormen niet te veel koffieprut geven. Omdat ze daar gestresst van raken. Anderen zweren juist bij koffieprut, omdat het de voortplanting zou stimuleren: Ook op sex gebied worden de wormen schijnbaar actiever van cafeïne.
Er zijn professionele wormenkwekerijen die wormen bijna geheel op koffieprut laten leven. Dat kan omdat de verhouding koolstof /stikstof bijna ideaal is. Koffie hoort wel bij de groene groep maar je hoeft er relatief minder bruin materiaal bij te doen. Dit alles gezegd hebbende is het voor de gemiddelde wormenbak-bezitter denk ik gewoon een leuk weetje. Doe vooral je koffieprut in je wormenbak. Wellicht verhoogt het het composteertempo èn de omvang van je kolonie. Daarnaast is de korrelstructuur goed voor de darmen en dus voor de vertering. Maar een dieet van alleen maar koffieprut lijkt me toch wat eenzijdig.
4: Zorg voor gezinsuitbreiding
Zorg voor meer compostwormen in je wormenbak. Een wormenkolonie kan zich in drie maanden tijd verdubbelen. En kan daarmee dan ook de dubbele hoeveelheid afval verteren. Heb je weinig geduld dan kun je proberen de voortplanting aan te moedigen door wat extra koffieprut toe te voegen.
Bij goede omstandigheden kan een kilo wormen 1 kilo afval per dag verteren. Overigens bereikt de kolonie op een bepaald moment een evenwicht: als er niet genoeg eten of ruimte is gaat de voortplanting weer naar een lager pitje. Dus zorg ook dat er wel altijd voldoende eten en ruimte aanwezig is.
5: Koop meer compostwormen
Heb jij ook last van de Japanse duizendknoop? Dan vraag je je misschien af of je deze planten gewoon uit de grond kunt trekken en op je composthoop of in je wormenbak mag gooien?
NIET DOEN!
Gooi het bij je gewone afval zodat het de verbrandingsoven ingaat. Of vraag bij je lokale afvalbedrijf of zij de vergunning hebben dit te composteren.
Volledige compostering vindt plaats wanneer alle te composteren groenresten tenminste op een temperatuur van 55 °C zijn geweest. Voor de Japanse duizendknoop geldt afdoding in een compostering wanneer de temperatuur gedurende 72 uur op minimaal 50 °C is geweest (Bardos et al., 2011).
Bij de Japanse duizendknoop is het van belang echt àlle plantendelen op die temperatuur te composteren. Alleen de zaden doden zoals bij de reuzenbereklauw is niet voldoende. Elk stukje plant kan weer uitgroeien tot nieuwe plant!
Om er zeker van te zijn dat alle delen van de plant gedood zijn moet je dus de temperatuur van je composthoop goed beheersen en controleren. Èn ervoor zorgen dat àlle plantenresten op die temperatuur komen. Dit is voor amateur composteerders niet te doen.
In een wormenbak is er sowieso geen sprake van die hoge temperaturen. In tegendeel: je wormenmest is een ideale kweekgrond voor de exoten. Dus niet doen!
Stop de plantenresten van de Japanse duizendknoop ook niet in de GFT bak. Want niet alle centrale composteerbedrijven hebben het certificaat ‘erkende verwerker invasieve exoten‘. Dit certificaat stelt hoge eisen waar slechts een handjevol composteerbedrijven aan voldoet.
Met de planten uit de grond rukken en volgens het boekje af voeren ben je overigens nog niet van de Japanse duizendknoop af. Want deze plant woekert ondergronds verder en ieder stukje wortel kan weer uitgroeien tot plant
Bedding is de koolstrofrijke, luchtige laag ‘bruin’ afval. Bij te weinig bedding kan de inhoud van je wormenbak te zuur, te nat, of anaeroob worden. Allemaal zaken waar je de wormen mee wegjaagt.
Ook helpt een goede laag karton bovenop tegen allerlei insecten als fruitvliegjes en muggen. Het vormt een extra barrière, en deze beestjes houden juist van een zeer natte omgeving
In je eigen wormenbak kun je beter helemaal geen afbreekbare plastics gooien. De meeste van deze zogenaamde composteerbare plastics breken namelijk alleen af onder gecontroleerde procesomstandigheden. De temperatuur, vochtigheid, zuurstoftoevoer en aanwezige bacteriën moeten allemaal precies goed zijn en gecontroleerd worden. Zou je het gewoon in de grond of in je wormenbak stoppen dan kan het er na jaren nog liggen. Het advies is dus ook theezakjes NIET in je wormenbak te gooien. Lees hier meer over composteerbaar kunststof in theezakjes en koffiefilters
Problemen in je wormenhotel
Het is normaal als er, zeker tijdens de eerste weken, een witte schimmelwaas opkomt op het afval. Daar hoef je je geen zorgen over te maken. Heb je stukken afval die echt zwaar groen gaan schimmelen, dan kun je die beter weghalen. Gooi ook geen afval erbij waar al duidelijk schimmel op zit.
Een speciaal woordje over schimmel op schillen van citrusfruit (sinaasappel, grapefruit, citroen). Bij deze schimmel komt penicilline vrij. Dat doodt de bacterien in je wormenhotel. En die bacteriën helpen nu juist je wormen met de voorvertering van het afval. Gooi daarom liefst geen of maar heel weinig citrusschillen in je bak.
Een paar mieren in je wormenhotel kan geen kwaad, maar als er sprake is van een invasie dan kan het vervelend worden. Zelf heb ik hier gelukkig nog geen ervaring mee. Ik kan wel een aantal tips die ik her en der verzameld heb op een rij zetten. Met de vraag of je jouw ervaringen wilt delen.
Voeg veel koffieprut toe. Wormen zijn er gek op, maar voor mieren is cafeïne gif.
Theeblaadjes schijnen nog beter te werken dan koffie
Mieren houden niet van vocht, wormen kunnen hier beter tegen. Dus houd je wormenhotel een tijdje aan de vochtige kant door hem met water te besproeien
Geeft een wormenhotel overlast van fruitvliegjes?
Die vraag wordt me vaak gesteld. Het antwoord is: Ja, er zullen fruitvliegjes op je wormenhotel afkomen. Maar….. je kunt er wat aan doen om overlast te voorkomen.
Als je last hebt van fruitvliegjes, dan is dat meestal in de (na)zomer. De eitjes die al in je fruitschillen zitten gaan lekker broeien in je warme vochtige bak. Zodra je dan het deksel van de bak open doet zwermen ze met zijn allen uit. Daarnaast kan je wormenhotel nieuwe vliegjes lokken om bij jouw afval eitjes te leggen.
Hier kun je iets aan doen!
Bij de wormtoren helpt het als je de bak een tijdje met open deksel in de zon laat staan zodat de bovenste laag uitdroogt. Dat helpt ook tegen veel andere vervelende beestjes.
Ten tweede helpt het ontzettend als je steeds je vers toegevoegde keukenafval afdekt. Dat kan met een dikke laag karton of zaagsel. Maar beter nog met een hennepmatje of een oude handdoek. Dat blokkeert zowel de toegang van nieuwe vliegjes, als het uitvliegen.
Doorbreek de cyclus. Door gedurende een week of drie de bovenkant af te dekken met een laagje zand of een hennepmatje en je wormen in die tijd niet te voeren. vliegjes die uit uitgekomen eitjes kruipen kunnen nergens heen en gaan dood. TIP: gebruik een flinke laag kweekgrond om je afval af te dekken. Je kunt je wormen 2 a 3 weken niet voeren , maar ze hebben dan de voeding uit de kweekgrond.
Verhoog de zuurgraad door wat lavameel door het afdekzand of door het afval te strooien. Daar houden veel insecten waaronder fruitvliegjes, niet van.
En als laatste kun je de vliegjes die dan toch nog in en om je wormenhotel vliegen vangen met een fruitvliegenval. Ik heb in de nazomer/herfst, wanneer de fruitvliegjes het meest aanwezig zijn, een fruitvliegjesval in EN vlakbij mijn wormenhotel staan.
Weet je zeker dat het muggen zijn en geen fruitvliegjes? In beide gevallen is het zaak voldoende karton toe te voegen en de bak misschien wat te laten uitdrogen aan de bovenkant (deksel eraf). Check of je lekbak goed afwatert. Als er waterophopingen in de onderste compostringen zitten (of in de lekbak) kunnen muggen daar eitjes in gaan leggen.
Als het echt muggen zijn en je wormenhotel is droog genoeg, check dan voor andere plekken met stilstaand water in de omgeving.
In een gewone compostbak kun je wat extra citrusschillen toevoegen. (zie ook artikel over sinaasappelschillen in je wormenhotel). In een wormenhotel beperk je de citrusschillen tot het minimum. In geval van muggenplaag misschien een paar schillen (heel klein gesneden) als afweer.
Zien je wormen eruit alsof ze ‘ingesnoerd’ zijn? Alsof ze een strak touwtje om hun lijf hebben en zo in twee delen uit elkaar kunnen vallen? Dan hebben ze waarschijnlijk een eiwit overschot. Dat kan ontstaan door bepaalde groenten, zoals bonen. Dit eiwitoverschot zorgt ook voor een te lage zuurgraad. Volg de volgende stappen:
1: Stinkend afval verwijderen,
2: Laagje lavameel of gemalen eiershaal over restant strooien
3: afdekken met ruim karton, en bij volgende keren voeden ruim karton bijmengen.
4: Eventueel flinke hoop kweekgrond toevoegen zodat de kolonie zich sneller kan herstellen.
Dode wormen verwijderen is niet perse nodig want uiteindelijk composteren ze wel. Behalve als het er zoveel zijn dat het stinkt of mijten aantrekt.
Als dit gebeurt is het vrijwel altijd omdat de wormenbak te nat is of omdat er niet voldoende zuurstof bij kan,
-Controleer of het kraantje open staat
-Bescherm het wormenhotel tegen de regen
-Haal natte kledder weg en gooi het weg
-Meng door het restant gescheurd karton
-Doe even rustig aan met voeren, en voeg na iedere laag afval voldoende karton toe.
-Voeg een laagje lavameel of gemalen eierschaal toe om de zuurgraad te verhogen
De eerste paar weken is het normaal dat er een paar nieuwsgierige wormen op onderzoek gaan en uit de bak kruipen. Dit voorkom je door ‘s nachts een lamp te laten branden.
Heb je daarna nog last van ontsnappende wormen, of zijn het er ineens heel veel, dan is er iets aan de hand.
Is de bak te nat of te zuur (dan stinkt hij ook). Volg dan de tips bij voorgaande vraag.
Controleer of het niet te warm is. Staat de bak in de zomer in de volle zon? Dan wordt het al snel te warm, zeker in de donkere kunststof wormenhotels. Zie de tips in dit blog
Compost oogsten uit je wormenhotel
Als je zover bent dat je de onderste compostring van je wormenbak wilt gaan oogsten, dan zullen de meeste wormen wel al naar bovenliggende bakken zijn gemigreerd. Daar is immers het eten.
Maar er zullen altijd meer of minder wormen in de onderste bak blijven zitten. Wormen voelen zich prima thuis in hun eigen poep. Vooral als het daar lekker warm en vochtig is.
Je kunt de compost met achterblijvende wormen en al gewoon in de tuin verwerken. Je kunt er ook voor kiezen de wormen er eerst uit te halen.
De makkelijkste manier om de wormen uit de compost weg te krijgen is de volgende:
Zet de bak met rijpe compost (de bak die je wilt oogsten) bovenop je wormenhotel.
Zet er een felle lamp op of zorg dat je wormenbak een tijdje in de zon staat.
Friemel voorzichtig door de bovenste laag compost.
De wormen vluchten naar beneden.
Haal de bovenste laag wormvrije compost weg.
Zo drijf je de wormen steeds verder naar beneden.
Ze zullen uiteindelijk door de gaten in de bodem naar de onderliggende bak kruipen.
Dit proces gaat nog makkelijker als je de bak met compost eerst een paar dagen laat uitdrogen terwijl hij bovenop staat.
Een andere manier om de wormen uit de compost te halen:
Stort de inhoud van de compostring met wormen en al op een oude krant
drijf de wormen naar het midden door de randen van de krant omhoog te tillen en steeds de compost van boven-en zijkant weg te halen.
De wormen zullen naar het binnenste van de krant kruipen.
De kluwen met overgebleven wormen zet je terug in de wormenbak.
Derde manier: Lok de resterende compostwormen eruit.
Leeg de volle compostring in een emmer (met onderop een laag absorberend karton).
Bovenop deze compost kun je wat afval leggen zodat je de wormen daar naartoe lokt. Bij voorkeur iets wat ze lekker vinden, banaan, avocado, meloen.
Dek dit afval geheel af met een doek zodat het lekker donker is.
Dan de lege ring meteen weer in gebruik nemen, en de emmer een tijdje laten staan.
Na een week kijk je of de wormen zich al rond het afval verzamelen en haal je ze eruit.
Herhaal dit totdat er geen wormen meer op het afval afkomen. Dit kan even duren want in je compost zitten ook eitjes die nog moeten uitkomen..
Er kunnen meerdere redenen zijn dat de bovenste ring al vol is voordat de onderste ring is gecomposteerd: Van te lage temperatuur tot te veel afval. Hoe dan ook: je zit met een acuut probleem. Wat te doen? Hier heb je vier opties:
Kijk of de compost in de onderste 2 ringen al zover geslonken is dat je de inhoud van deze 2 ringen samen kunt voegen.
Haal de grootste stukken onverteerd afval uit de onderste ring en doe die in de bovenliggende ring. De onderste ring bevat nu vooral compost. Deze mag gewoon in je tuin. Wormencompost heeft een neutrale zuurgraad en hoeft niet te rijpen. Restjes onverteerd afval zullen gewoon in je tuin vergaan tot compost.
Pak een teil of emmer. Maak een bodem van absorberend karton en doe daar de hele inhoud van de onderste ring op. Laat deze bak op een rustig plekje staan terwijl de wormen hun werk doen. Tegen de tijd dat (bijna) alles is omgezet in compost kun je de wormen eruit halen. Leg eventueel een handjevol afval bovenop de compost zodat de wormen daar naartoe migreren. Je kunt ze er dan makkelijk uithalen. Dek dit af met een doek.
Bestel een extra compostring. Lees ook de post over hoeveel compostringen je nodig hebt.
En voor de toekomst: kijk of je je compostwormen harder aan het werk kunt zetten. Alles hierover lees je in de blogpost ‘ĺaat je wormen harder werken’.
Staat je vraag er niet tussen? Mail me, of bel tijdens kantooruren +31(0)638553833
Vriendelijke groet, Ireen Laarakker, Balkonton
